Filippseyjar

Landafræði

Filippseyjar eru eyríki sem samanstendur af rúmlega 7100 eyjum. Fastlendið á stærstu eyjunum einkennist að mestu leyti af fjöllum og hásléttum, en þar er lítið láglendi. Á eyjunum eru yfir tuttugu virk eldfjöll og eru þær staðsettar í miðju hvirfilbyljabeltis sem gnæfir yfir vesturhluta Kyrrahafsins. Vegna þessa verða eyjarnar oft fyrir náttúruhamförum, til dæmis jarðskjálftum, eldgosum og hvirfilbyljum. Á eyjunum er hitabeltisloftslag með miklum loftraka og háu hitastigi allt árið. Regntímabilið varir frá júni og fram í nóvember. Filippseyjar glíma við mikið af þeim umhverfisvandamálum sem herja á fátæk lönd í heiminum, svo sem skógeyðingu, skort á hreinu drykkjarvatni og mengun. Til viðbótar eru svo meira en helmingur þeirra kóralrifa sem finna má við eyjarnar skemmd eða ónýt vegna mengunar og fiskveiða.

Saga

Filippseyjar voru upprunalega numdar af fólki af ástralsk-melanesískum uppruna, sem komust þangað með landbrú frá Asíu fyrir mörg þúsund árum. Frá árinu 800 voru eyjarnar í menningarlegum og hagrænum samskiptum við Japan, Malasíu og Indónesíu. Seinna meir komust þær einnig í samband við Indland, sem varð til þess að bróðurpartur íbúanna snerist til íslamstrúar í kringum 1200. Fyrstu samskipti milli Filippseyja og Vesturlanda urðu þegar landkönnuðurinn Ferdinand Magellan heimsótti eyjarnar árið 1521. Stuttu seinna gerðu Spánverjar eyjarnar að spænskri nýlendu og stjórnuðu þeir Filippseyjum í meira en 300 ár eftir það. Spánverjarnir innleiddu kaþólska trú á eyjunum, byggðu upp vegi og einfaldan iðnað og gáfu þeim jafnframt ákveðinn rómanskan blæ sem enn gætir þar.

Stjórn Spánar yfir eyjunum varði til ársins 1898, en þá tóku Bandaríkjamenn við stjórn landsins eftir að hafa farið með sigur af hólmi í spænsk-bandaríska stríðinu og í stuttu stríði við innfædda. Bandaríkjamenn stjórnuðu eyjunum fram að seinni heimstyrjöld, en þá hertóku Japanir eyjurnar. Landið varð sjálfstætt í fyrsta sinn árið 1946. Fyrstu árin eftir það einkenndust af óeirðum og pólitískum óstöðugleika. Árið 1965 komst Ferdinand Marcos til valda, hann stjórnaði landinu sífellt meira eins og einræðisherra.

Stjórn Spánar yfir eyjunum varði til ársins 1898, en þá tóku Bandaríkjamenn við stjórn landsins eftir að hafa farið með sigur af hólmi í spænsk-bandaríska stríðinu og í stuttu stríði við innfædda. Bandaríkjamenn stjórnuðu eyjunum fram að seinni heimstyrjöld, en þá hertóku Japanir eyjurnar. Landið varð sjálfstætt í fyrsta sinn árið 1946. Fyrstu árin eftir það einkenndust af óeirðum og pólitískum óstöðugleika. Árið 1965 komst Ferdinand Marcos til valda, hann stjórnaði landinu sífellt meira eins og einræðisherra.

Samfélag og stjórnmál

Forseti Filippseyja er bæði þjóðhöfðingi, leiðtogi ríkisstjórnarinnar og hæst setti yfirmaður hersins. Hann situr í sex ár í senn, en eftir það hefur hann ekki möguleika á endurkjöri. Engar skýrar línur eru dregnar milli stjórnmálaflokka, heldur verða stjórnmálaflokkar til og líða undir lok í kringum einstaka, sterka stjórnmálamenn. Það er ekki óvenjulegt að stjórnmálamenn skipti um flokk eftir að úrslit kosninga liggja fyrir og flokkar verða til og hverfa af sjónarsviðinu nokkuð hratt. Stjórn landsins er stöðugri nú en áður, þrátt fyrir að reynt hafi verið að steypa mönnum af stóli og að aðrar pólitískar krísur hafi átt sér stað með nokkuð jöfnu millibili. Í suðurhluta landsins hafa kommúnísk og múslimsk andófssamtök valdið ríkinu vandræðum og gróf mannréttindabrot verið framin af öllum aðilum. Mikil stéttaskipting er viðvarandi á Filippseyjum. Fámenn yfirstétt hefur völdin og stærsta hluta fjármagnsins, en meirihluti landsmanna lifir í fátækt. Meira en 10% Filippseyinga búa og starfa erlendis, en fjármagnið sem þeir senda heim eru einn tíundasti af vergri þjóðarframleiðslu Filippseyja.

Hagkerfi og viðskipti

Á sjöunda áratug seinustu aldar voru Filippseyjar annað ríkasta land Asíu. Tveir áratugir undir stjórn Ferdinand Marco gerðu það að verkum að landið þróaðist ekki á sama hátt og önnur lönd í Suðaustur- Asíu, svo sem Taiwan, Japan og Suður-Kórea. Upp úr 1990 fór hagvöxtur að aukast, en árið 1997 urðu eyjarnar fyrir barðinu á fjármálakreppunni sem þá reið yfir Asíu. Það er því fyrst núna seinustu ár sem Filippseyjar upplifa jafnan hagvöxt. Landið reiðir sig þó enn á erlend lán og eru erlendar skuldir þess allt að 72% af vergri þjóðarframleiðslu. Enn má sjá þess merki að stutt er síðan eyjarnar iðnvæddust. Stærstu iðngreinarnar eru landbúnaður, sjávarútvegur og skógrækt, en innan þessara greina er mesta framleiðslan og flest störf. Aukin einkavæðing á fyrirtækjum átti sér stað eftir að Marco var steypt af stóli og hefur það aukið umtalsvert á erlendar fjárfestingar. Einnig fjárfesta margir brottfluttir Filippseyingar í heimalandi sínu. Eyjarnar glíma þó við mikla spillingu, sem gerir það að verkum að erfitt er að fá erlenda aðila til að taka þátt í stórum fjárfestingum.