Suður-Afríka

Síðast uppfært: 23.10.2024

Suður-Afríka er land í örum efnahagslegum vexti, en arfurinn frá aðskilnaðartímanum tefur félagslega þróun.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg:	Pretoría
Þjóðernishópar:	Svartir afríkubúar 79%, hvítir 9.6%, aðrir 11.4% (2001)
Túngumál:	IsiZulu, isixhosa, afrikaans, sepedi, enska, setswana, sesotho, xitsonga (2001)
Trúarbrögð:	Síonistar 11.1%, pinsekristne/karismatisk kristne 8.2%, kaþólikkar 7.1%, meþódistar 6.8%, „Dutch Reformed“ 6.7%, biskupakirkjan 3.8%, múslimar 1.5%, aðrir kristnir hópar 36%, aðrir/óskilgreint 18.8% (2001)
Stjórnarform:	Lýðveldi
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa:	15 905 PPP$

Landafræði

Suður-Afríka er syðst á meginlandi Afríku. Indlandshaf er í austri og Atlantshafið í vestri. Heittemprað rakt loftslag er á austurströnd landsins, en á vesturströndinni er þurrara og tempraðra loftslag. Landslagið mótast af gríðarstórri hásléttu, en í austanverðu landinu eru Drekafjöll. Fjöllin teygja sig í boga frá landamærasvæðinu í norðaustri, í vestur að Góðrarvonarhöfða. Meðfram strandlengjunni er frjósöm landræma. Í Suður-Afríku er fjölbreytt dýra- og plöntulíf og stór landsvæði eru friðlýst sem þjóðgarðar. Skortur á vatni er stærsta umhverfisvandamál Suður-Afríku. Eftirspurnin eykst sífellt en vatnsbirgðir eru knappar. Mengun í formi súrs regns veldur jarðvegseyðingu og eyðimerkurmyndun.

Saga

Nokkrar af elstu fornleifum heims hafa fundist í Suður-Afríku. Hellaristur er hægt að rekja aftur til 20.000 ára f.Kr. Talið er að þessar teikningar hafi verið gerðar af San-fólkinu sem er elsti núlifandi ættbálkur í Suður-Afríku. Saga Suður-Afríku er hrottaleg. Nútímasaga landsins hefst í kringum 1652 þegar Hollendingar stofnuðu Höfðanýlendu, sem var birgðastöð sem tengdist skipaflutningum á milli Evrópu og Asíu. Nýlendustefnan leiddi til þess að næstum öllum frumbyggjum var útrýmt eða þeir gerðir að þrælum Evrópumanna. Bretland hernam seinna Höfðanýlendu og bannaði þrælahald, sem leiddi til þess að Hollendingar fluttust að til að stofna eigin ríki í landinu. Sambandið á milli evrópskra nýlenduherra og svörtu íbúa landsins einkenndist af kúgun og þrælahaldi. Að auki var alltaf rígur á milli Englendinga og Hollendinga. Stærstur hluti af nútímasögu Suður-Afríku hefur einkennst af mismunun og kynþáttakúgun. Þjóðarflokkur hvítra (NP) samþykkti um árabil fjölda laga sem kerfisbundið kúgaði og útilokuðu svarta meirihlutann í landinu frá pólitískum, félagslegum og efnahagslegum réttindum. Þetta kerfi var kallað aðskilnaðarstefna og var í byrjun tíunda áratugar síðustu aldar aflagt eftir mikinn alþjóðlegan þrýsting. Þá var áhrifamesti stjórnmálamaður stjórnarandstöðunnar Nelson Mandela leystur úr haldi eftir 28 ára fangelsisvist. Árið 1994 gátu Nelson Mandela og Afríska þjóðarráðið (ANC) lýst því yfir að þau hefðu unnið fyrstu frjálsu lýðræðislegu kosningarnar í landinu. Barátta svartra fyrir jafnri stöðu í samfélaginu hafði að lokum náð fram að ganga, og hin opinbera mismunun var aflögð.

Vistfræðileg fótspor

2,2

jarðarkúlur Suður-Afríka

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Suður-Afríka, þá þyrftum við 2,2 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og stjórnmál

Afríska þjóðarráðið er enn þann dag í dag við stórnvölinn í Suður-Afríku. Eftir að Mandela dró sig út úr stjórnmálum hafa ásakanir um spillingu herjað á nýja stjórnmálaleiðtoga og leitt til klofningar í ANC. Stærsti stjórnarandstöðuflokkurinn, Democratic Alliance (DA), hefur aukið fylgi sitt, en er enn ekki raunhæfur kostur í stað Afríska þjóðarráðsins. Þrátt fyrir að aðskilnaðarstefnan sé ekki lengur við lýði í stjórnmálum í reynd er arfleifðin frá stjórnarfyrirkomulaginu mjög sýnileg. Það er enn mikill félagslegur og efnahagslegur mismunur á milli svartra og hvítra, og að auki er glæpatíðni há og mikil fátækt. Atvinnuleysi er eitt af stærstu verkefnunum stjórnvalda þar sem 25,5 prósent af íbúum er án vinnu. Áætlað er að 21,5 prósent af fullorðnum í Suður-Afríku sé smitaður af HIV/AIDS. Hægt gengur að dreifa lyfjum og margir hafa ekki aðgang að heilbrigðisþjónustu. Treatment Action Campaign (TAC) er einn áhrifaríkasti aðili í baráttunni gegn HIV/AIDS og hefur breytt stefnu landsins á þessu sviði.

Lífskjör

96 / 169

HDI-lífskjör Suður-Afríka

Suður-Afríka er númer 96 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Hagkerfi og viðskipti

ANC hefur frá því árið 1996 leitt nýfrjálsa efnahagsstefnu með það að markmiði að auka umsvif efnahagskerfisins og auka atvinnu. Svört miðstétt landsins fer sífellt stækkandi og fleiri hafa atvinnu og menntun. Efnahagslegur vöxtur hefur leitt til aukinna fjárfestinga í opinbera geiranum og hraðari uppbyggingar. Suður-Afríka hefur ávallt verið efnahagsmiðstöð Afríku. Í dag standa gull og eðalsteinar undir helmingi af útflutningi landsins, og landið er annar stærsti framleiðandi heims af málmunum mangan, platínu og krómi. Þrátt fyrir að efnahagskerfi Suður-Afríku þokist upp á við, hefur vöxturinn ekki verið nægur til að bæta lífsskilyrði þeirra allra fátækustu. Um það bil 11 prósent af íbúum landsins lifir undir fátæktarmörkum. Heimsmeistaramótið í knattspyrnu verður haldið í Suður-Afríku árið 2010. Aukin athygli og velheppnað heimsmeistaramót mun hafa mikla þýðingu fyrir landið efnahagslega, pólitískt og félagslega.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Suður-Afríka fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir