Dóminika

Landafræði

Dóminíka er lítil eyþjóð í Karabíska hafinu. Eyjan er þekkt fyrir ríka náttúru með regnskógi, fossum, ám, vötnum og fuglaverndarsvæðum. Regnskógurinn, sem þekur megnið af eyjunni, er á heimsminjaskrá UNESCO. Næststærsti hveri heims er einnig staðsettur á eyjunni. Ólíkt nágrannaeyjunum hefur Dóminíka nánast engar sandstrendur. Yfir þriðjungur eyjarinnar er landbúnaðarland og meirihluti þess eru bananaplantekrur. Dóminíka er einnig með stærstu páfagaukategund í heimi sem er meðal annars sýnd í fána landsins.

Eyjan er staðsett á svæði sem er mjög útsett fyrir fellibyljum og flóðum og hefur heitt og suðrænt loftslag. Loftslagsbreytingar leiða til öfgakenndara veðurs og landið er eitt það útsettasta í heiminum þegar kemur að loftslagsbreytingum. Yfirvöld hafa því kynnt áætlun um loftslagsstöðugleika með settum markmiðum og áætlunum um hvernig draga megi úr viðkvæmni fyrir loftslagsbreytingum og aftakaveðri. Viðvarandi áhyggjuefni íbúa er vatnsskortur, þar sem vatnið er mengað af landbúnaðarefnum og óhreinsuðu skólpi. Skógarsvæðum stafar ógn af stækkun landbúnaðar sem leiðir til jarðvegseyðingar. Til stendur að byggja stóran flugvöll á Dóminíku en óttast er að hann ógni fjölbreyttri náttúru landsins. Margar plöntu- og dýrategundir sem talið var að væru útdauðar hafa síðar fundist á eyjunni.

Saga

Dóminíka hefur verið byggð af frumbyggjum í um 3.000 ár og fyrstu íbúahóparnir á svæðinu voru Arawaks og Caribs. Þegar Kristófer Kólumbus varð fyrstur Evrópubúa til að „sjá“ eyjuna, sunnudaginn 3. nóvember 1493, nefndi hann eyjuna „Dominica“ eftir spænska orðinu fyrir sunnudag. Brattur og óvelkominn náttúra eyjarinnar gerði það að verkum að heimamenn héldu út gegn nýlenduveldunum í Evrópu í næstum 200 ár. Bardagar og evrópskar sjúkdómar leiddu engu að síður til margra tjóna meðal frumbyggja.

Þegar Frakkar stofnuðu loks nýlendu á Dóminíku á 18. öld var það síðasta Karíbahafseyjanna sem var nýlenda. Á árunum á eftir höfðu fyrst Frakkland og síðan Stóra-Bretland yfirráð yfir eyjunni. Á nýlendutímanum voru plantekrur settar upp og þrælar fluttir frá Afríku, áður en þrælahald varð að lokum ólöglegt. Árið 1938 varð Dóminíka fyrsta og eina breska nýlendan sem hafði löggjafarþing undir stjórn blökkumanna.

Árið 1960 fékk Dóminíka innra sjálfsstjórn og árið 1978 varð landið að fullu sjálfstætt ríki. Fyrstu árin sem sjálfstæð þjóð voru ólgusöm, verkföll, mótmæli, valdaránstilraunir og þjóðhöfðingi sem neyddist til að segja af sér vegna óánægju meðal almennings. Í kosningunum 1980 vann kvenkyns flokksformaður kosningarnar. Hún var því fyrsti kvenkyns þjóðhöfðingi Karíbahafsins og var áfram forsætisráðherra Dóminíku í 15 ár. Í gegnum tíðina hefur Dóminíka verið fyrir barðinu á fellibyljum nokkrum sinnum. Síðasti stóri fellibylurinn var fellibylurinn Maria sem skall á landið árið 2017. Hann olli hörmulegri eyðileggingu þar sem yfir 90% byggingarmannvirkja á eyjunni skemmdust, heil uppskera eyðilögð og tugir manna saknað og látnir.

Samfélag og pólitík

Dóminíka er lýðveldi þar sem forsetinn er kjörinn til fimm ára af þinginu og gegnir hlutverki þjóðhöfðingja. Framkvæmdavaldið er hjá forsætisráðherra, sem fer með ríkisstjórnina. Alþingi fer með löggjafarvald í landinu og eru þingkosningar haldnar á fimm ára fresti.

Efnahagslegur munur á fátækum og ríkum er tiltölulega lítill. Engu að síður geta aðeins þeir sem eru í fastri vinnu notið velferðarbóta eins og lífeyris og sjúkradagpeninga. Þetta skapar áskoranir að því leyti að allt að 23 prósent þjóðarinnar eru atvinnulaus. Í samanburði við nágranna sína í Karíbahafi er almenn glæpastarfsemi í Dóminíku tiltölulega lítil. Nýjasta þróunin sýnir hins vegar að glæpum fjölgar, einkum tengdum eiturlyfjasmygli. Dóminíka hefur einnig ströng lög sem tengjast LGBTI, meðal annars má refsa samkynhneigð með allt að fimm ára fangelsi, þó landið sé að íhuga að afglæpavæða samkynhneigð. Landið hefur enga herafla.

Efnahagur og viðskipti

Dóminíka er eitt af fátækustu löndum Karíbahafsins. Efnahagur Dóminíku hefur að mestu byggst á bananaútflutningi og landbúnaður er mikilvægasta atvinnugrein landsins. Landbúnaður hefur orðið fyrir miklu tjóni í fellibyljum og efnahagslífið hefur veikst í kjölfarið. Viðkvæmni þess að vera háð aðeins einni atvinnugrein hefur leitt til þess að landið reynir á virkan hátt að þróa aðrar atvinnugreinar. Útflutningur á sápu, sítrusávöxtum og grænmeti er einnig mikilvægur fyrir atvinnulífið.

Falleg náttúra og suðræn staðsetning gera Dóminíku aðlaðandi fyrir ferðaþjónustu. Þessi iðnaður er mikilvægur hluti af framtíðaráætlunum eyjunnar, en er sem stendur tiltölulega vanþróaður, þjáist af því að eyjan skortir stóran alþjóðaflugvöll. Síðan 1998 hefur landið einnig reynt að laða erlent fjármagn til eyjunnar, með því að staðsetja sig sem skattaskjól.