Kómoreyjar

Landafræði

Kómoreyjar eru staðsettar í Mósambíksundi, milli Madagaskar og austurströnd Afríku. Landið samanstendur af fjórum stærri eldfjallaeyjum og mörgum litlum eyjum. Þau eru aðallega gerð úr svörtum basaltlögum með kóralrifum í kring. Virka eldfjallið Kartala er hæsta fjallið, 2361 metra yfir sjávarmáli. Ylang-ylang tré vaxa í kringum eldfjallið. Blómin á trjánum framleiða sterka arómatíska olíu sem er notuð í ilmvatn og eru Kómoreyjar stærsti útflytjandi þessarar olíu í heiminum.

Savannah og plantekrur ráða yfir landslaginu í miðhluta eyjanna, en á ströndinni eru votlendissvæði. Á eyjunum er suðrænt strandloftslag, með litlum árshitabreytingum (23-28 gráður). Frá maí til október er þurrkatíminn og rigningartíminn varir frá nóvember til apríl. 150 fuglategundir hafa verið skráðar á eyjunum og eru margar þeirra í útrýmingarhættu. Skógarnir sem einu sinni huldu eyjarnar hafa verið felldir og eyðilegging á efri hluta jarðvegsins er mikið vandamál.

Saga

Kómoreyjar voru fyrst byggðar á 4. öld af melanesískum-pólýnesískum þjóðum. Síðar kom fólk frá austurströnd Afríku, Indónesíu, Madagaskar, Persíu og arabasvæðum. Á 16. öld voru eyjarnar háðar mörgum sultönum af arabísku rótum og þróuðust þær í miðstöð fyrir verslun með krydd og þræla. Sultanateið var stöðugt á öndverðum meiði, sem Frakkar um miðja 19. öld nýttu sér til framdráttar til að ná yfirráðum á eyjunni Mayotte. Hálfri öld síðar tóku þeir einnig við hinum eyjunum þremur og árið 1908 urðu Kómoreyjar formlega frönsk nýlenda.

Kómoreyjar urðu sjálfstæðar árið 1975 en eyjan Mayotte kaus í þjóðaratkvæðagreiðslu að vera áfram frönsk. Djúpur klofningur hefur einkennt Kómoreyjar allar götur síðan, vegna átaka milli eyjanna þriggja sem mynda landið auk átaka milli miðstjórnar og fulltrúa eyjanna á staðnum. Landið hefur áður búið við langvarandi pólitískan ólgu, 21 valdarán og valdaránstilraunir síðan landið varð sjálfstætt. Veik stjórnmálaforysta hefur gert erlendum málaliðum kleift að hafa áhrif á eyjarnar, með þátttöku í valdarán hersins.

Árið 2006 urðu fyrstu friðsamlegu valdaskiptin í landinu síðan 1975. Staðbundin uppreisn á eyjunni Anjouan á árunum 2007-2008 var lögð niður af innrásarsveit sem studd var af hermönnum frá Afríkusambandinu (AU). Kómoreyjar hafa að mestu haldið nánum tengslum við fyrrverandi nýlenduveldið Frakkland.

Samfélag og pólitík

Kómoreyjar eru sambandsríki þriggja megineyja. Samkvæmt stjórnarskránni eru eyjarnar þrjár með sjálfstjórn að hluta, hver með sína ríkisstjórn og sitt kjörna þing. Forsetinn er þjóðhöfðingi og ríkisstjórnarleiðtogi og skipti áður á milli aðaleyjanna þriggja. Þetta kerfi var afnumið með nýrri stjórnarskrá árið 2018, eftir þjóðaratkvæðagreiðslu sem hlaut mikla gagnrýni fyrir að einkennast af hótunum og kosningasvikum. Nýja stjórnarskráin takmarkaði sjálfstjórn eyjanna og lýsti einnig yfir íslam sem ríkistrú.

Lýðræðiskerfið hefur mikla galla og nokkrar árásir hafa verið gerðar á stjórnarandstöðuna. Fjöldi stjórnmálamanna, hermanna og aðgerðasinna hefur verið fangelsaður eða settur í stofufangelsi og að sögn hafa nokkrir gagnrýnendur stjórnarinnar yfirgefið landið. Fjölmiðlafrelsi er takmarkað og konur verða fyrir mismunun. Barnavinna og spilling eru einnig útbreidd.

Kómoreyjar eru eitt þéttbýlasta land Afríku og eiga í vandræðum með offjölgun á minni eyjunni. Auk þess eru almennt frekar fáir á Kómoreyjum sem eru formlega ráðnir í vinnu. Meirihluti íbúa Kómoreyja býr við slæmar aðstæður og pólitísk ólga í landinu hefur stuðlað að versnandi fátækt. Heilbrigðiskerfið hefur mikla annmarka og margir hafa ekki aðgang að hreinu drykkjarvatni eða lækningatækjum.

Efnahagur og viðskipti

Offjölgun, fáar náttúruauðlindir og pólitísk óstjórn hafa gert landið eitt það fátækasta í heiminum. Illa þróað samgöngukerfi, óhagkvæmni og mikið atvinnuleysi hafa gert ástandið enn verra. Lítið landbúnaðarland hefur valdið því að um þriðjungur landsmanna býr erlendis, flestir í Frakklandi. Kómoreyjar eru því algjörlega háðir alþjóðlegri aðstoð og peningasendingum frá samlanda sem starfa erlendis. Frakkland er mikilvægasta viðskiptaland landsins og veitir Kómoreyjum efnahagsaðstoð.

Viðskipti eru illa þróuð og flestir lifa af landbúnaði, fiskveiðum og skógrækt. Sjálfsbjargarbúskapur er einkum stundaður en landið flytur út vanillu- og ilmvatnsplöntur og er negull meira en helmingur útflutningstekna. Mikil pólitísk ólga í mörg ár hefur stuðlað að því að veikja efnahagsþróun á Kómoreyjum. Skortur á stöðugleika hefur gert það að verkum að erfitt er að laða erlenda fjárfestingu, ferðaþjónustu og þróunaraðstoð til landsins.