Búlgaría

Síðast uppfært: 09.04.2015

Búlgaría hefur gengið í gegnum erfiða umbreytingu yfir til markaðshagkerfis frá falli kommúnismans 1991. Landið varð meðlimur Atlantshafsbandalagsins árið 2004 og Evrópusambandsins 2007 en glímir enn við spillingu og skipulagða glæpastarfsemi.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg:	Sofia
Íbúafjöldi:	6 687 717 (2023)
Svæði:	111 000 Km2
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa:	33 582 PPP$
Þjóðhátíðardagur:	3. mars

Landafræði

Búlgaría liggur á Balkanskaganum í suð-austurhluta Evrópu. Landamæri Búlgaríu liggja að löndunum Rúmeníu, Tyrklandi, Grikklandi, Makedóníu og Serbíu. Suð-austurhluti Búlgaríu er að miklu leyti fjalllendi og þar er að finna hæsta tind landsins, Musala fjallið, sem er 2925 metrar. Balkanfjöllin liggja þvert yfir landið frá vestri til austurs. Austurhluti Búlgaríu liggur að Svartahafinu og á svæðinu í kringum ströndina skiptast á sléttlendi og ásar. Loftslag landsins er breytilegt frá miðjarðarhafsloftslagi í suðri til svalara loftslags í fjöllunum í norðri.

Saga

Fyrstu íbúar þess landssvæðis sem kallast Búlgaría í dag voru Þrakverjar. Fyrsta ríki Búlgaríu var stofnað árið 681. Ríkið náði hápunkti veldis síns á 9.öld og árið 864 tók það upp kristni. Í kringum árið 1000 var ríkinu steypt af Aust-rómverska ríkinu. Landið varð aftur frjálst á 12.öld og árið 1202 var annað ríki Búlgaríu stofnað. Tyrkir lögðu síðar landið undir sig og árið 1396 var það fyrst Evrópuríkja innlimað inn í Ottóman-keisaradæmið. Ottómanarnir réðu yfir Búlgaríu í fimmhundruð ár. Á því tímabili voru ótal stærri uppreisnir gegn keisaradæminu brotnar á bak aftur. Á 19.öld myndaðist búlgörsk þjóðfrelsishreyfing, að hluta til með hjálp frá Rússlandi. Árið 1878 eftir rússnesk-tyrkneska stríðið varð Búlgaría sjálfstætt furstadæmi. Landið öðlaðist síðan sjálfstæði árið 1908. Í fyrri heimstyrjöld var Búlgaría hluti öxulveldanna og í annarri heimstyrjöld voru Búlgarar bandamenn Þjóðverja. Landið missti hluta yfirráðasvæða sinna í seinna stríðinu og Sovétríkin réðust inn í landið og hertóku það. Árið 1946 varð Búlgaría kommúnískt alþýðulýðveldi.

Vistfræðileg fótspor

2,1

jarðarkúlur Búlgaría

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Búlgaría, þá þyrftum við 2,1 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og stjórnmál

Kommúnistastjórnin leystist upp árið 1990 og sama ár voru haldnar fyrstu lýðræðislegu kosningarnar síðan í seinni heimstyrjöld. Landið fékk nýja stjórnarskrá árið 1991 og síðan hefur stjórnarfar landsins verið þingbundið lýðræði. Kosið er til forseta á fimm ára fresti með lýðræðislegum kosningum, hann má sitja lengst yfir tvö kjörtímabil. Forsetinn er æðsti leiðtogi ríkisstjórnarinnar og yfirmaður varnarmála. Þjóðþing er kosið til fjögurra ára. Eftir fall kommúnismans hefur gætt ókyrrðar í búlgarskri pólitík og margir flokkar og mismunandi bandalög komist til valda. Búlgaría gerðist meðlimur NATÓ 2004 og Evrópubandalagsins 2007. Búlgaría hefur glímt við áskoranir tengdar spillingu, skipulagðri glæpastarfsemi og miklu atvinnuleysi. ESB hefur sett fram strangar kröfur um endurbætur á ástandinu og hefur á tíðum stöðvað peningaaðstoð til landsins. Lífskjör íbúa eru nokkuð slæm og fátækt er útbreidd.

Lífskjör

61 / 169

HDI-lífskjör Búlgaría

Búlgaría er númer 61 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Hagkerfi og viðskipti

Eftir fall kommúnismans árið 1991 hóf Búlgaría erfiða og langdregna umbreytingu í átt til markaðshagkerfis. Fall kommúnismans rústaði efnahag Búlgaríu og VLF (verg landsframleiðsla) féll allt að 40%, en árið 2004 hafði hún náð að rísa upp á sama stig og fyrir fallið. Hin nýlega efnahagskreppa sem stendur nú yfir hefur einnig haft sín áhrif á efnahag Búlgaríu. Engu að síður hefur mikil þróun átt sér stað: atvinnuleysi hefur minnkað og tekist hefur að koma böndum á verðbólguna. Upp úr fyrsta áratug síðustu aldamóta hafði meginpartur iðnaðar verið einkavæddur. Víðtæk spilling er áfram sá þáttur sem helst stendur í vegi fyrir frekari efnahagsþróun Búlgaríu. Mikilvægustu útflutningsgreinar Búlgaríu eru vélar og landbúnaðarvörur. Helstu auðlindir landsins eru kopar, blý og viður. Í dag er þjónustugeirinn, ferðamannaþjónusta og utanríkisviðskipti, stærsti hluti VLF.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Búlgaría fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir