Eistland

Síðast uppfært: 28.05.2015

Eistland er í norðausturhluta Evrópu og á landamæri að Rússlandi, Lettlandi og Eystrasalti. Eistland, ásamt Lettlandi og Litháen, kallast Eystrasaltsríkin. Vissir þú að Eistland var fyrst í heiminum til að halda pólitískar kosningar með kosningu í gegnum internetið? Á þessari síðu finnur þú allt sem þú ættir að vita um landið.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg:	Talinn
Þjóðernishópar:	Eistlendingar 68,7%, Rússar 24,8%, Úkraínumenn 1,7%, Hvítrússar 1%, Finnar 0,6%, annað/ótilgreint 3,2% (2011)
Túngumál:	Estisk 68,5 %, russisk 29,6 %, ukrainsk 0,6 %, andre/uspesifisert 1,3 % (2011)
Trúarbrögð:	Mótmælendur 9,9%, rétttrúnaðarmenn 16,2%, aðrir kristnir 2,2%, aðrir 0,9%, enginn 54,1%, ótilgreint 16,7% (2011)
Íbúafjöldi:	1 306 788
Svæði:	45,227 km2
Stjórnarform:	Lýðveldi
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa:	46 697 PPP$
Gjalmiðill:	Evra
Þjóðhátíðardagur:	24. febrúar

Landafræði

Eistland er lítið land með langa strandlengju til Eystrasalts og Finnlandsflóa. Um það bil 1.500 eyjar og hólmar tilheyra landinu. Landslagið í Eistlandi er að mestu flatt en í suðausturhluta landsins eru nokkur hæðótt svæði. Tæplega þriðjungur landsins er mýrlendi og meira en 40 prósent eru þakin skógi. Óttast er þó afleiðingar hraðs skógareyðingar. Eistland hefur yfir þúsund vötn. Peipus er stærst og myndar ásamt ánni Narva eins konar landamæri að Rússlandi í austri. Eistland hefur bæði strand- og innlandsloftslag og það eru fjórar jafnstórar árstíðir.

Landið hefur verið einn versti loftmengunarvaldur Evrópu, að miklu leyti vegna olíuleirsteins sem notaður er í orkuver, sem losar mikið magn af brennisteinsdíoxíði. Mengað loft með ösku og gjalli hefur dreift sér yfir stór svæði. Mengunin var einnig mikilvægt mál í baráttu Eistlands fyrir frelsun frá Sovétríkjunum. Geislavirkur úrgangur frá úranvinnslu, losun flugeldsneytis, offrjóvgun, mengað drykkjarvatn og skólp olli alvarlegri eyðileggingu á Sovéttímanum og hefur hreinsunin verið mjög dýr.

Saga

Svæðið sem við þekkjum í dag sem Eistland var sjálfstætt allt fram á 13. öld. Þá skiptu Danmörk og Þýskaland landinu á milli sín. Árið 1346 seldi Danmörk hlut sinn til Þjóðverja eftir mikla eistneska uppreisn í norðri. Nokkrar borgir gengu í Hansasambandið og margir nutu góðs af því. Á 16. öld veiktist þýsk yfirráð og Svíþjóð tók að lokum yfir allt landið. Rússar vildu líka svæðið og eftir nokkur stríð við Svíþjóð náðu Rússar loksins yfirráðum árið 1721. Langt friðartímabil fylgdi í kjölfarið með uppbyggingu eftir mörg stríð á eistneskri grundu. Árið 1917 féll keisaraveldið í Rússlandi og Eistland lýsti sig sjálfstætt. Sjálfstæðisstríð á næstu árum leiddi til friðarsamkomulags árið 1920 þar sem Rússar samþykktu kröfuna um sjálfstæði.

Eistland lýsti sig hlutlaust þegar seinni heimsstyrjöldin braust út árið 1939, en samkomulag milli Þýskalands og Sovétríkjanna leiddi til þess að landið gekk í Sovétríkin árið 1940. Sovétstjórn var rofin með hernámi Þjóðverja á árunum 1941-1944, áður en Eistland varð aftur hluti af Sovétríkjunum. af Sovétríkjunum. Sovésk hernámsveldi stjórnuðu Eistlandi á grimmilegan hátt, meðal annars með því að þjóðnýta iðnaðinn, sameina landbúnað með valdi og auka pólitíska kúgun. Árið 1991 hrundu Sovétríkin og Eistland varð sjálfstætt. Í kjölfar sjálfstæðisins fylgdi félagsleg ringulreið, orkuskortur, vatnsskortur, óðaverðbólga og mikið atvinnuleysi. Vorið 2004 gerðist Eistland aðili að ESB og NATO. Ein meginröksemdin fyrir aðild að ESB var sú að Eistland þyrfti vernd gegn Rússum þar sem samskipti ríkjanna eru mjög stirð. Tímabilinu eftir aðild að ESB fylgdi hagvöxtur og blómgun hátæknifyrirtækja.

Vistfræðileg fótspor

4,7

jarðarkúlur Eistland

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Eistland, þá þyrftum við 4,7 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og pólitík

Eistland er þingbundið lýðveldi. Þingið kýs forseta til fimm ára sem síðan mælir með forsætisráðherra sem þarf að samþykkja þingið. Þingið er kosið beint af þjóðinni. Frá sjálfstæði árið 1991 hefur landinu verið stýrt af óstöðugum samsteypustjórnum; fyrir 2009 hafði engin ríkisstjórn setið heilt kjörtímabil. Lokamörkin eru fimm prósent og af þeim sökum einkennist pólitískt litróf flokka oft af sameiningum.

Lýðræðisstofnanirnar í Eistlandi eru sterkar og grundvallarréttindi eru lögfest í stjórnarskránni. Samkvæmt Freedom House er Eistland það land sem skorar hæst af Eystrasaltslöndunum. Konum, minnihlutahópum og ríkisfangslausum einstaklingum eru einnig tryggð réttindi samkvæmt stjórnarskrá. Rússland er hins vegar harður gagnrýnandi á eistneska ríkisborgarakerfið. Þrátt fyrir að reglunum hafi verið breytt á undanförnum árum eru þær enn svo strangar að um helmingur rússneskumælandi ríkisborgara Eistlands skortir ríkisborgararétt.

Lífskjör

28 / 169

HDI-lífskjör Eistland

Eistland er númer 28 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Efnahagur og viðskipti

Efnahagsvandamál Eistlands voru mikil á árunum eftir að landið hlaut sjálfstæði. Umskiptin úr áætlunarbúskap yfir í markaðshagkerfi leiddi til þess að verð hækkaði verulega, óðaverðbólgu. Undir lok tíunda áratugarins snerist efnahagsástandið við og hagkerfið óx mjög allan þann tíunda. Árið 2007 var Eistland með næsthæsta hagvöxt ESB. Eistland tók upp evru sem gjaldmiðil árið 2011.

Í dag stendur þjónustugeirinn fyrir tveimur þriðju hlutum landsframleiðslu. Iðnaður er þriðjungur á meðan landbúnaður hefur minnkað. Eistland er meðal þeirra fremstu í Evrópu í upplýsingatækni. Þó landið sé ríkast af Eystrasaltslöndunum er atvinnuleysi áberandi og margir íbúarnir eru enn fátækir.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Eistland fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir