Hvíta-Rússland

Síðast uppfært: 14.04.2015

Hvíta Rússland var eitt af ríkustu ríkjum Sovétríkjanna, en landið varð sjálfstætt 1991. Í dag er landinu stjórnað með járnaga af Alexander Lukasjenko og er oft talað um Hvíta Rússland sem seinasta einræðisríkið í Evrópu.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg:	Minsk
Íbúafjöldi:	9 498 238 (2023)
Svæði:	207 600 Km2
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa:	22 591 PPP$
Þjóðhátíðardagur:	3. júlí

Landafræði

Hvíta-Rússland er land án nokkurra náttúrulegra landamæra við nágrannalönd sín. Landið liggur lágt, en hæsta fjall landsins er einungis 346 metrar yfir sjávarmáli. Landslagið einkennist að miklu leyti af lágum hæðum og hólum og er skógvöxtur mikill, en einn þriðji landsins er þakinn skógi. Í suðri má finna mýrar sem þekja stór landsvæði. Þar renna einnig ár og eru þar einnig mörg stöðuvötn. Árnar eru mikilvægar samskiptaleiðir og vatnsorkan er nýtt til rafmagnsframleiðslu. Landið liggur nálægt Eystrasalti og er loftslagið því temprað. Meðalhiti á veturna er um -6°C en 18°C á sumrin.Hvít-Rússar glíma við mikil umhverfisvandamál. Þegar landið var hluti af Sovetríkjunum var byggður umfangsmikill iðnaður sem hafði í för með sér mikla mengun. Einn fimmti landsvæðis í Hvíta-Rússlandi varð einnig fyrir sterkri kjarnorkumengun vegna kjarnorkuslyss sem átti sér stað í Tsjernobyl í nágrannalandinu Úkraínu árið 1986. Mengunin olli því að stór landsvæði urðu ónýtanleg, mörg hundruð þúsund manns urðu að flytja og fæðingargallar og krabbameinstilfelli meira en tvöfölduðust á stuttum tíma.

Saga

Landsvæðið sem kallast Hvíta-Rússland í dag var í upphafi numið af slövum þegar miklir búferlaflutningar áttu sér stað í Mið-Evrópu í kringum 400-500 e. Kr. Svæðið var svo innlimað í Kiev-heimsveldið sem varð til í kringum borgina Kiev í kringum 800 e. Kr. Þegar heimsveldið leið undir lok eftir innrás mongóla í kringum 1200, varð Hvíta-Rússland hluti af litháenska hertogaveldinu sem Pólland varð hluti af seinna meir. Pólsk-litháenska sambandsveldið átti í stöðugu stríði við nágrannalönd sín í fleiri árhundruð, en í lok 18. aldar var landinu skipt upp á milli nágrannaríkjanna. Stærsti hluti landsins varð hluti af rússneska keisaraveldinu.Eftir október-byltinguna í Rússlandi lýsti Hvíta-Rússland yfir sjálfstæði sínu, en aðeins tveimur árum seinna varð landið hluti af Sovétríkjunum. Landið var hernumið af þjóðverjum í seinni heimsstyrjöldinni, en landsmönnum fækkaði um þriðjung á þeim tíma sem stríðið stóð yfir. Eftir að stríðinu lauk átti mikil uppbygging sér stað í Hvíta-Rússlandi og varð landið að einni helstu miðstöð iðnaðar í Sovétríkjunum. Landið fékk sjálfstæði á nýjan leik þegar Sovétríkin liðu undir lok árið 1991.

Vistfræðileg fótspor

2,6

jarðarkúlur Hvíta-Rússland

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Hvíta-Rússland, þá þyrftum við 2,6 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og stjórnmál

Hvíta-Rússland er undir stjórn forseta sem er einnig leiðtogi þingsins. Aleksander Lukasjenko hefur verið forseti landsins síðan árið 1994, en stjórnarhættir hans verða líkari stjórnarháttum einræðisherra með hverju árinu. Lukasjenko hefur rekið fjölda ráðherra, verið endurkjörinn í ólýðræðislegum kosningum og breytt stjórnarskránni til að stækka valdsvið sitt. Hann hefur reynt að auka samvinnu landsins við Rússland, en hann lagði til í lok 20. aldar að ríkin tvö stofnuðu eigið bandalag. Leyniþjónustan KGB heldur stjórnarandstæðingum í skefjum, en mótmæli gegn ríkisvaldinu eru ólögleg. Landið hefur ítrekað verið áminnt fyrir gróf mannréttindabrot og er fjölmiðlum landsins stjórnað af ríkinu að miklu leyti. Lukasjenko hefur haldið völdum svo lengi meðal annars vegna þess að í Hvíta-Rússlandi hefur tekist að halda lífsgæðum hærri en í öðrum fyrrverandi Sovétríkjum vegna þess hve iðnaðurinn gengur vel.

Lífskjör

Gögn vantar

Hvers vegna vantar tölfræði?

Hvíta-Rússland er númer af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Hagkerfi og viðskipti

Yfir 80 prósent af atvinnustarfsemi í Hvíta-Rússlandi er í eigu og stjórn ríkisins. Eftir að landið varð sjálfstætt árið 1991 var stór hluti atvinnustarfseminnar einkavæddur, en eftir að Lukosjenko tók við árið 1994 eignaðist ríkið flest þeirra aftur. Þessi stefna, sem oft hefur verið nefnd „markaðssósíalismi “ hefur einangrað landið viðskiptalega og útilokað erlenda fjárfestingu.

Í Hvíta-Rússlandi er þungaiðnaður mikill, en mikið af honum á rætur að rekja til þess tíma er landið var enn hluti af Sovétríkjunum, svo sem vopna- og vélaframleiðsla. Landbúnaður gengur vel og því er ekki þörf á að flytja inn mikið af matvælum. Menntastigið gerir það að verkum að iðnaðurinn hefur greiðan aðgang að hæfu starfsfólki. Hvíta-Rússland þarf þó að flytja inn orku, en Rússar sjá landinu fyrir ódýru gasi, sem er grundvallaratriði eigi núverandi hagkerfi að halda velli. Í Hvíta-Rússlandi er spilling víðfemt vandamál ásamt miklu atvinnuleysi.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Hvíta-Rússland fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir