Kenía

Síðast uppfært: 14.04.2015

Kenía fékk sjálfstæði frá Bretlandi árið 1963 og hefur stöðugleiki þar verið hvað mestur meðal ríkja Austur-Afríku. Stríð á milli ættbálka hefur þó í för með sér óstöðugleika við þingkosningar á fimm ára fresti.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg:	Naíróbí
Þjóðernishópar:	Kikuyu, luhya, luo, kalenjin, kamba, kisii, meru
Tungumál:	Enska, Svahíli, annað
Trúarbrögð:	Mótmælendur 45%, kaþólikkar 33%, múslímar 10%, hefðbundin trúarbrögð 10%, aðrir/trúleysingjar/óskilgreint 2%
Stjórnarform:	Lýðveldi
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa:	5 764 PPP$

Landafræði

Landslag í Kenía er mjög fjölbreytt. Landinu er skipt í tvennt af hinum gríðarstóra Austur-Afríku sigdal sem teygir sig suður eftir austurhluta Afríku. Eldvirkni í keníska hluta dalsins hætti fyrir þúsundum ára en náði að mynda stór stöðuvötn eins og Viktoríuvatn og háa fjallstinda eins og Keníafjall. Fyrir norðaustan sigdalinn er þurrt og kaldranalegt landslag. Frá láglendri strandlengjunni í austri rís landslagið í átt að frjósömu hálendi í miðju landinu þar sem stærstur hluti íbúanna býr. Fyrir sunnan hálendið eru miklar sléttur. Þar eru þekktir þjóðgarðar eins og Masai Mara og Tsavo. Loftslagið er breytilegt eftir hæð yfir sjávarmáli. Við strandlengjuna er hitabeltisloftslag með háu hitastigi allt árið um kring. Á hálendinu er loftslagið tempraðra með skýrum skilum á milli árstíða. Úrkoma er misjöfn eftir landsvæðum og getur verið breytileg frá ári til árs. Gæði vatns í Kenía eru mjög slæm og ekkert vatn er að finna á stórum hluta landsbyggðarinnar. Ólöglegt skógarhögg í hitabeltisskógi í vestanverðu landinu hefur leitt til jarðvegseyðingar, sem hefur lagt stór svæði í eyði.

Saga

Kaupmenn frá Arabíuskaganum settust að með fram strönd Kenía á áttundu öld. Á þeim tíma voru engin stór konungdæmi í landinu og stærstur hluti íbúanna bjó í litlum þorpum og lifði af veiðum og landbúnaði. Arabarnir voru á þessum slóðum þangað til Portúgalar komu til landsins á 16. öld og gerðu innrás í borgir við ströndina. Innlandið var látið ósnert á meðan strandborgirnar urðu mikilvæg miðstöð þrælaverslunar. Á 19. öld lögðu Englendingar undir sig ströndina auk þess sem þeir hófu að færa sig lengra inn í landið, þar sem þeir komu upp viðskiptamiðstöðvum og plantekrum. Kenía var bresk nýlenda á árunum 1820 til 1963 og voru íbúar landsins mjög kúgaðir á þeim tíma. Einungis hvítir máttu eiga land og grundvallarmannréttindi svartra voru ekki virt. Á fimmta áratug síðustu aldar voru stofnaðar frelsishreyfingar sem börðust fyrir réttlæti. Árið 1952 hófust uppreisnir og var stjórnmálaringulreið í landinu til loka sjötta áratugarins. Kenía fékk sjálfstæði árið 1963 og fyrstu 15 árin var sósíalíski frelsisleiðtoginn Jomo Kenyatta við völd. Á árunum frá 1978 til 2002 var Daniel arap Moi forseti landsins og gerði það að spilltu einsflokksríki.

Vistfræðileg fótspor

0,6

jarðarkúlur Kenía

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Kenía, þá þyrftum við 0,6 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og stjórnmál

Í Kenía er lýðræðislegt stjórnarform þar sem forsetinn leiðir ríkisstjórnina og er þjóðhöfðingi landsins. Landið var á tímabili á níunda áratugnum einsflokksríki undir stjórn Daniel arap Moi, en í dag eru þar fjölmargir stjórnmálaflokkar. Lítill hugmyndafræðilegur munur er á milli flokkanna og stjórnast kosningar af persónulegum eiginleikum stjórnmálamannanna og menningarlegum uppruna. Í Kenía eru meira en 50 ólíkir ættbálkar og hefur sambandið á milli þessara hópa allt frá sjálfstæði leitt til átaka og ágreinings, sérstaklega í tengslum við kosningar fimmta hvert ár. Mikil fátækt er í landinu auk mikillar verðbólgu. Helstu samgönguæðar eru í niðurníðslu. Eftir að svonefnt Regnbogabandalag komst til valda árið 2002 hafa orðið þónokkrar breytingar til hins betra. Almennt hefur dregið úr spillingu og er skólaganga nú ókeypis og aðgengileg fyrir flesta. Ríkisstjórnin hefur tekið mikilvæg skref í átt að bættum réttindum kvenna og eru strangar allsherjarúrbætur í þann mund að snúa við neikvæðri efnahagsþróun. Frá kosningunum árið 2007 hefur verið mikill pólitískur óstöðugleiki í landinu og eru þúsundir manna á flótta í eigin landi.

Lífskjör

128 / 169

HDI-lífskjör Kenía

Kenía er númer 128 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Hagkerfi og viðskipti

Kenía er landbúnaðarland með stórum svæðum sem henta vel til margs konar ræktunar. Meira en 60 prósent íbúa landsins vinnur við landbúnað. Meðal mikilvægustu útflutningsvara eru kaffi og te. Kenía treystir á landbúnað, sem gerir landið berskjaldað vegna óstöðugrar úrkomu og sveifla á verði landbúnaðarvara á alþjóðamarkaði. Stór hluti íbúa landsins lifir undir fátæktarmörkum á meðan stjórnmálaelítan fær laun sem eru sambærileg miðstéttarlaunum á Vesturlöndum. Kenía er fátækt land og er háð alþjóðlegri þróunaraðstoð. Í byrjun tíunda áratugarins var efnahagskreppa í landinu vegna lélegs stjórnarfars. Alþjóðabankinn og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn komu þá til skjalanna með stór lán og efnahagsáætlanir. Stofnanirnar hættu um stund aðstoðinni þegar Kenía stóð ekki við þær skuldbindingar sem fylgdu lánunum. Frá árinu 2002 hefur efnahagur landsins smám saman vænkast eftir langt tímabil niðursveiflu. Spilling og skortur á nútímavæðingu í iðnaði er þó enn hindrun fyrir frekari efnahagsvöxt landsins.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Kenía fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir