Liechtenstein

Síðast uppfært: 29.05.2015

Liechtenstein er furstadæmi í Mið-Evrópu. Landið á landamæri að Sviss í vestri og suðri og Austurríki í austri og norðri. Vissir þú að Liechtenstein er meðal þeirra landa með hæstu vergri landsframleiðslu (VLF) á mann? Hér finnur þú allt sem þú ættir að vita um Liechtenstein.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg:	Vaduz
Þjóðernishópar:	Liechtensteinar 65,8%, Svisslendingar 9,6%, Austurríkismenn 5,9%, Þjóðverjar 4,4%, Ítalir 3,1%, aðrir 11,2% (2019)
Túngumál:	Þýska 91,5% (opinber) (Alemannsk mállýska er algengust), ítalska 1,5%, tyrkneska 1,3%, portúgalska 1,1%, annað 4,6% (2015)
Trúarbrögð:	Kaþólikkar 73,4% (opinberir), mótmælendur 6,3%, múslimar 5,9%, kristnir rétttrúnaðarmenn 1,3%, evangelískir lúterskar 1,2%, aðrir mótmælendur 0,7%, aðrir kristnir 0,3%, aðrir 0,8%, ekkert 7%, ótilgreint 3,5% (201%)
Íbúafjöldi:	39 584 (2023)
Stjórnarform:	Furstadæmi
Svæði:	160 km2
Gjaldmiðill:	Svissneskur franki
Þjóðhátíðardagur:	15. ágúst

Landafræði

Liechtenstein er á milli Austurríkis og Sviss og er eitt minnsta land Evrópu. Jörðin er ca. 25 km að lengd og 10 km á breidd. Það samanstendur af flatri sléttu austan megin við efri farveg árinnar Rínar, og vesturhluta Rätian Alpanna. 6 km breið sléttan er u.þ.b. 450 m.a.s.l. Það var áður mýrlendi en var framræst og lagt undir ræktunarland á 19. öld. Fjöllin, sem eru úr kalksteini, ná 2.599 m.a.s.l.

Þrátt fyrir alpastaðinn er loftslag milt. Þetta er vegna ríkjandi vinda sem blása af suðri. Fønwinds koma síðla hausts og snemma vors. Að meðaltali er hiti um frostmark á veturna og 17 gráður á sumrin. Í hærra landslagi er hitinn heldur lægri, snjóþungt veður á veturna.

Saga

Í fornöld var svæðið sem er í dag Liechtenstein hluti af rómverska héraðinu Rhaetia. Á fólksflutningatímanum á fjórðu öld settust germanskir alemenn að á svæðinu sem að lokum varð hluti af þýsk-rómverska keisaradæminu. Furstadæmið Liechtenstein var stofnað árið 1719, eftir að austurríska prinsafjölskyldan Liechtenstein keypti og sameinaði tvö sýslur. Eftir hernám franskra og rússneskra hermanna í Napóleonsstríðunum varð landið sjálfstætt árið 1806 og gekk í þýska sambandið. Árið 1866 var sambandið slitið og landið fékk fullt sjálfstæði.

Allt til loka fyrri heimsstyrjaldar var landið nátengt Austurríki. Síðar varð það næsti samstarfsaðili Sviss. Liechtenstein var hlutlaust í seinni heimsstyrjöldinni. Á eftirstríðstímabilinu þróaðist landið úr því að vera landbúnaðarþjóð í ríkt iðnaðarland og mikilvæg fjármálamiðstöð.

Snemma á 20. áratugnum kom upp pólitísk átök milli Hans-Adam prins (þjóðhöfðingja landsins) og ríkisstjórnarinnar. Átökin snerust um hvaða völd prinsinn ætti að hafa. Eftir þjóðaratkvæðagreiðslu var pólitískt vald prinsins eflt árið 2003, sem vakti mikla alþjóðlega gagnrýni.

Samfélag og pólitík

Liechtenstein er stjórnskipulegt konungsríki með prins sem þjóðhöfðingja. Vald hefur borist frá föður til sonar í mörg hundruð ár. Alþingi setur lög og landið hefur þætti beins lýðræðis. Borgarar geta lagt fram frumvörp og beðið um þjóðaratkvæðagreiðslu um mál sem þingið hefur samþykkt. Jafnframt er landið eina konungsveldið í Evrópu þar sem megnið af völdum hvílir á ríkisforingjanum.

Prinsinn ákveður hverjir sitja í ríkisstjórn, skipar dómara og getur beitt neitunarvaldi gegn lagafrumvörpum. Í síðasta lagi árið 2012 fór fram sérstök þjóðaratkvæðagreiðsla um að prinsinn haldi neitunarrétti sínum gegn þjóðaratkvæðagreiðslum. Margir telja að prinsinn tryggi stöðugleika í landinu. Tveir flokkar skiptast á að vera stærstir og mynda að jafnaði ríkisstjórn. Báðir eru íhaldssamir.

Liechtenstein er tiltölulega íhaldssamt land. Konur fengu kosningarétt fyrst árið 1984 og fóstureyðingar eru enn refsiverðar. Ef fóstureyðing fer fram geta bæði konan og læknirinn verið dæmdur í fangelsi. Árið 2016 varð mismunun á grundvelli kynhneigðar refsivert.

Lífskjör

13 / 169

HDI-lífskjör Liechtenstein

Liechtenstein er númer 13 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Efnahagur og viðskipti

Liechtenstein er eitt ríkasta land í heimi með ein hæstu lífskjör. Á mann er landið með hæstu verg landsframleiðslu (VLF) í heiminum. Á eftirstríðstímabilinu hefur landið farið úr því að vera landbúnaðarþjóð í mjög iðnvædd samfélag. Hagkerfið er nátengt Sviss. Löndin tvö hafa lengi haft tollabandalag. Tekjur ríkisins eru hærri en útgjöldin og atvinnuleysi lítið. Hagstæðar skattareglur eru ein af ástæðunum fyrir hagvexti í landinu.

Erlend fyrirtæki, sem af skattalegum ástæðum eru skráð í Liechtenstein, eru mikilvæg tekjulind. Bankar landsins eru þekktir fyrir ráðdeild og leynd. Þetta hefur leitt til þess að glæpamenn þvo peninga í gegnum bankareikninga í landinu. Önnur vestræn ríki hafa krafist þess að Liechtenstein herti eftirlit með bönkunum og aflétti ströngri leynd. Eftir hótanir um refsiaðgerðir frá OECD (Efnahags- og framfarastofnuninni) var þetta hert og árið 2009 var Liechtenstein tekið af válista yfir ríki sem ekki eru samvinnuþýð.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Liechtenstein fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir