Fáni
Helstu tölur og staðreyndir
Höfuðborg: | Antananarivo |
Þjóðernishópar: | Malayó-Indónesar (Merina-fólkið og skyld Betsileo-fólk), Cotiers (blandaðir afrískar, malajó-indónesískir og arabískir ættir), Frakkar, Indverjar, Kreólar, Kómoreyjar |
Túngumál: | Franska (opinber), Gassian (opinber), enska |
Trúarbrögð: | Kristnir, hefðbundin trú, múslimar |
Íbúafjöldi: | 30 325 732 (2023) |
Stjórnarform: | Lýðveldi |
Svæði: | 587 040 km2 |
Gjaldmiðill: | Ariary |
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa: | 1 774 PPP$ |
Þjóðhátíðardagur: | 26. júní |
Landafræði
Madagaskar er fjórða stærsta eyja heims. Eyjan braut sig líklega frá meginlandi Afríku fyrir um 165 milljónum ára og frá indverska álfunni um 85 milljón árum síðar. Dýralíf og gróður eyjarinnar hefur því þróast í einangrun og einstakur fjölbreytileiki tegunda hefur myndast. Um 90 prósent dýra- og plöntutegunda Madagaskar eru landlægar. Það er að segja að þeir finnast hvergi annars staðar í heiminum.
Strandsvæði eyjarinnar samanstanda að mestu af suðrænum regnskógi en fjallasvæði ráða ríkjum í miðjunni. Á austurströndinni er 60 mílna löng keðja af vötnum, manngerðum vötnum og síkjum. Svæðið heitir Canal des Pangalanes.
Yfirvöld í landinu hafa friðað stóra hluta eyjarinnar til að bjarga hinni einstöku náttúru. Þrátt fyrir þetta er skógareyðing alvarlegt umhverfisvandamál og ógn við dýra- og plöntutegundir eyjarinnar. Regnskógar Madagaskar eru á heimsminjaskrá UNESCO. Madagaskar er það land í Afríku sem er hvað mest útsett fyrir fellibyljum. Frá 1996 til 2016 varð landið fyrir 35 fellibyljum. Landið er fyrir barðinu á loftslagsbreytingum og búa nú við verstu þurrkar í landinu í yfir 40 ár. Þurrkar hafa leitt til þess að meira en milljón manna hefur verið háð neyðaraðstoð.
Saga
Madagaskar var líklega óbyggð áður en sjómenn frá Suðaustur-Asíu komu á 100. áratugnum. Í dag er stofninn aðallega upprunninn frá Asíu og Afríku. Á 6. öld stofnuðu Arabar verslunarstöðvar á eyjunni. Megnið af svæði eyjarinnar var lengi vel undir stjórn Merina-ríkisins. Árið 1885 tóku Frakkland Madagaskar að hluta til. Ellefu árum síðar var Merina ríkinu steypt af stóli og eyjan varð frönsk nýlenda.
Í báðum heimsstyrjöldunum tóku malagasískar hersveitir þátt í bardögum við hlið Frakka í Frakklandi, Marokkó og Sýrlandi. Eftir seinni heimsstyrjöldina fór að vaxa þjóðernishreyfing og hún gerði uppreisn gegn nýlenduveldinu Frakklandi árið 1947. Uppreisnin kostaði tugþúsundir Gassian lífið. Madagaskar varð sjálfstætt lýðveldi árið 1960.
Eftir sjálfstæði hefur landið einkennst af valdarán, uppreisn, spillingu og einræði. Árið 1990 var tekið upp fjölflokkakerfi eftir miklar mótmæli fyrir aukið lýðræði. Engu að síður hefur verið pólitísk ólga og nokkrar valdaránstilraunir jafnvel eftir að fjölflokkakerfið var tekið upp.
Vistfræðileg fótspor
0,6
jarðarkúlur Madagaskar
Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Madagaskar, þá þyrftum við 0,6 jarðar.
Vistfræðileg fótsporSamfélag og pólitík
Madagaskar er lýðveldi þar sem formlegt vald hvílir á forsetanum. Framkvæmdavaldið er hjá ríkisstjórninni undir forsæti forsætisráðherra. Þar sem forsetinn getur bæði kosið og vikið forsætisráðherranum frá er það í raun og veru forsetinn sem hefur bæði formlegt og framkvæmdavald í landinu. Forseti er kosinn til fimm ára í senn og aðeins er hægt að endurkjöra hann tvisvar.
Þótt Madagaskar hafi farið úr því að vera eins flokks ríki og einræði í lýðræði, einkennist landið enn af pólitískri ólgu og spillingu. Nánast öll valdaskipti hafa átt sér stað eftir valdarán og hver valdaskipti hafa einkennst af því að nýi forsetinn gerir breytingar á stjórnarskránni til að ná meiri völdum.
Vegna langrar sögu pólitísks óstöðugleika og skorts á starfhæfri ríkisstjórn eru innviðir, heilbrigðisþjónusta og menntakerfið illa þróað. Þetta gerir lífsástand flestra Gassara mjög erfitt. Fjölmiðlafrelsi er tryggt í stjórnarskránni en á síðustu 20 árum hafa afskipti yfirvalda gegn fjölmiðlum aukist.
Lífskjör
Gögn vantar
Madagaskar er númer af löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.
HDI - Lífskjaralisti SþEfnahagur og viðskipti
Þrátt fyrir að Madagaskar sé rík af náttúruauðlindum eru íbúar þess með þeim fátækustu í heiminum. Talið er að tveir af hverjum þremur lifi undir fátæktarmörkum. Hagvöxtur í landinu hefur verið hægur allt frá 1980. Pólitísk ringulreið hefur hindrað þróun og gert landinu erfitt fyrir að laða að fjárfestingar erlendis frá.
Um 80 prósent íbúanna starfa við landbúnað, skógrækt eða fiskveiðar. Mikilvægasti útflutningurinn er kaffi, vanilla og rækja. Ferðaþjónusta er talin vera mikilvæg atvinnugrein fyrir landið til lengri tíma litið. Pólitísk ringulreið kemur hins vegar í veg fyrir að landið laði að ferðamenn í dag. Skortur á efnahagslegum leiðbeiningum og pólitískri stjórn hefur leitt til þess að stór hluti þjóðarinnar vinnur ólöglega (án þess að borga skatt).
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Madagaskar fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Atvinna
Atvinnuleysi
Hlutfall þeirra sem geta unnið en hafa ekki vinnu.
0,2
af hverjum 10 sem geta unnið eru atvinnulausir Madagaskar
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
1 774
VLF á hvern íbúa, sett fram í PPP-dollurum Madagaskar
Lífskjör
Gögn vantar
Madagaskar er númer af löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.
HDI - Lífskjaralisti SþHungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
4,3
Hlutfall vannærðra íbúa Madagaskar
Heilsa
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
2,2
af hverjum 10 íbúum hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni Madagaskar
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
3,9
af hverjum 10 börnum eru bólusett fyrir mislingum Madagaskar
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
Gögn vantar
Loftslag
Vistfræðileg fótspor
0,6
jarðarkúlur Madagaskar
Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Madagaskar, þá þyrftum við 0,6 jarðar.
Vistfræðileg fótsporCO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
0,10
fjöldi tonna af koltvísýringi sem hver íbúi losar Madagaskar
Mannfjöldi
Íbúar
Fólksfjöldi Madagaskar
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
3,7
Fæðingartíðni Madagaskar
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
66
af hverjum 1000 börnum sem fæðast Madagaskar
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
7,7
af hverjum 10 íbúum yfir 15 ára eru læs og skrifandi Madagaskar