Malasía

Landafræði

Malasía skiptist í austur- og vesturhluta. Vesturhluti landsins nær yfir suðurenda Malasíuskagans og austurhlutinn er á eyjunni Borneó. Á skaganum eru fjallgarðar með tindum sem ná allt að 2100 metra hæð yfir sjávarmáli. Meðfram ströndinni er láglendi sem teygir sig í átt að fjöllunum. Á Borneó er frjósamt láglendi í norðanverðum strandhéruðum eyjunnar, sem verður að hólum og hálendi lengra inn til landsins. Í suðri mynda háir fjallgarðar náttúruleg landamæri við þann hluta eyjunnar sem tilheyrir Indonesíu. Í Malasíu er mikið um regnskóg, en hann þekur um tvo þriðju hluta landsins. Þar er hitabeltisloftslag með afmörkuðu regntímabili og háu hita- og rakastigi allt árið um kring. Stærsta umhverfisvandamálið er óhreint drykkjarvatn og ótakmörkuð mengun frá bílum og þungaiðnaði sem eyðileggur loftgæðin í stóru borgunum.

Saga

Malasía er á svæði sem hefur verið miðstöð fyrir verslun í Suðaustur-Asíu í mörg hundruð ár. Vegna þess hve landið er hrjóstugt urðu aldrei til stór og fjölmenn heimsveldi á svæðinu, aðeins nokkur minni konungsríki fyrsta árþúsundið eftir Krist. Á fjórtándu öld varð þó til ákveðin valdamiðstöð í kringum strandbæinn Malakka. Bænum var stjórnað af múslímskum soldán og styrkti það sambandið við önnur múslímsk ríki á svæðinu. Malakka var hertekin af Portúgölum á sextándu öld áður en Hollendingar og Bretar hófu innrás sína á svæðið nokkrum öldum seinna. Á nítjándu öld var Malasía nánast öll gerð að breskri nýlendu. Í seinni heimsstyrjöld var landið hertekið af Japan, áður en það fékk langþráð sjálfstæði árið 1963. Síðan þá hefur landinu verið stjórnað af þverpólitískri ríkisstjórn með hinn þjóðlega sameiningarflokk UMNO í forystu.

Samfélag og stjórnmál

Í Malasíu er táknrænt konungsdæmi, en einn af þeim þrettán soldánum sem eru settir yfir þrettán héruðum landsins er valinn til að gegna embætti konungs í fimm ár í senn. Í raun er valdið hjá ríkisstjórninni, sem er skipuð af fulltrúum og forsætisráðherrann fer fyrir henni. Stjórnmálaflokkar í landinu skiptast aðallega eftir trúarbrögðum eða þjóðarbrotum og þar hefur því ekki myndast nein eiginleg hægri/vinstri-pólitík. Þjóðlegi samfylkingarflokkurinn, UMNO, hefur verið stærsti flokkurinn í öllum ríkisstjórnarbandalögum síðan landið öðlaðist sjálfstæði og hefur einnig talsverð völd í efnahagskerfinu. Síðastliðin ár hefur stjórnarandstaðan orðið sterkari, en meðal annars hefur íslamski flokkurinn, PAS, komist til valda í einu af héruðunum og sett íslömsk sharia-lög. Eftir hryðjuverkaárásina á Bandaríkin þann 11. september 2001 reyndu yfirvöld í landinu að brjóta íslamska öfgahópa á bak aftur undir því yfirskini að taka þátt í alþjóðlegu stríði gegn hryðjuverkum. Á síðustu árum hefur þó fækkað í mörgum þessara hópa og dregið úr áhrifum þeirra.

Helstu þjóðflokkar Malasíu eru Malayar (um 50%), aðrir innfæddir þjóðhópar (um 11%), Kínverjar (um 24%) og Indverjar (um 7%). Þessi þjóðlegi fjölbreytileiki setur svip sinn á stjórnmálin og sífellt breytileg ríkisstjórnarbandalög gera það erfitt að hafa yfirsýn yfir þau. Búist er við að íslömsk áhrif í samfélaginu muni hafa mikið að segja í komandi kosningum, þar sem þau 35% þjóðarinnar sem ekki eru múslimar eru á móti auknum íslömskum áhrifum á stjórnmál, réttarkerfi og menningu landsins.

Malasía er eitt af mest þróuðust löndunum í Suðaustur-Asíu og spilar stórt hlutverk innan suðaustur-asísku samtakanna ASEAN. Stjórnvöld hafa sett sér það markmið að verða komin með jafngott velferðarkerfi og vestrænu iðnríkin fyrir árið 2020. Miðað við hvernig málin standa í dag er ekki ólíklegt að það markmið náist.

Hagkerfi og viðskipti

Malasía getur státað sig af miklum útflutningi, en landið flytur út gúmmí, hráolíu, timbur og plöntuolíu. Þegar landið var bresk nýlenda voru gúmmí- og pálmaolíutré flutt inn til vinnslu og landið varð seinna einn af stærstu framleiðendum fyrir gúmmí og pálmaolíu í heimi. Hagstæðar reglur og opinn markaður gerir landið eftirsóknarvert fyrir erlenda fjárfesta, sem aukast ár frá ári. Síðan landið öðlaðist sjálfstæði árið 1963 hefur iðnaður í landinu blómstrað og út níunda áratuginn var árlegur hagvöxtur 8%. Malasía lenti í miklum erfiðleikum í kreppunni sem reið yfir Asíu árið 1997. Með hjálp frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum komst landið fljótt á réttan kjöl aftur og er í dag eitt af best stæðu löndunum á þessu svæði. Þrátt fyrir að í Malasíu sé vel útfært markaðskerfi, hefur ríkið mikilla hagsmuna að gæta innan margra geira og flokkurinn sem situr í ríkisstjórn, UMNO, hefur mikil ítök í efnahagslífinu.

Á áttunda áratugnum setti ríkið í gang breytingar til að stemma stigu við háu hlutfalli Kínverja og annarra minnihlutahópa í efnahagslífinu, með því að gefa innfæddum Malayum ákveðin forréttindi í opinbera geiranum og til þess að mennta sig. Þessar aðgerðir kallast bumiputra-pólitík. Í dag er staðan allt önnur, en þrátt fyrir það eru þessar aðgerðir ennþá virkar, og Kínverjum og öðrum minnihlutahópum er alvarlega mismunað í ákveðnum atvinnugeirum. Útflutningur frá Malasíu hefur fengið aukna samkeppni frá Kína undanfarin ár og margir telja að aðaláherslan muni bráðum færast frá hátæknisviðinu yfir á þjónustusviðið.