Malaví

Síðast uppfært: 15.10.2024

Malaví er eitt af fátækustu og þéttbyggðustu löndum Afríku. Mæðra- og ungbarnadauði er hár og hátt hlutfall fólks með alnæmi. Helmingur af íbúum landsins er undir 15 ára aldri og er meðalaldur í landinu því lágur.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Verg landsframleiðsla á hvern íbúa:

1 732 PPP$

Landafræði

Malaví er landlukt land í Suðaustur-Afríku. Meirihluti landsins er 1000 - 1500 metrum yfir sjávarmáli og að mestu háslétta og fjöll. Rift-dalurinn, sem þekur mikið landsvæði í Austur-Afríku liggur þvert í gegnum Malaví frá norðri til suðurs, en í dalnum er stórt stöðuvatn sem nefnist Malavívatn og er þriðja stærsta stöðuvatn í Afríku. Malavívatn nær yfir 20% af flatarmáli landsins. Á láglendinu eru friðlönd villtra dýra með um tvö hundruð tegundir spendýra. Um það bil 82% af íbúum Malaví stunda landbúnað. Þurrkar og flóð ógna samt sem áður atvinnuveginum. Skógeyðing er stórt umhverfisvandamál í Malaví. Fiskistofnum í Malavívatni stendur ógn af mengun, ofveiðum og lækkandi yfirborði vatnsins.

Saga

Á 19. öld ráku arabískir kaupmenn viðamikla þrælasölu með Malavíbúa. Árið 1859 kom David Livingstone, skoskur landkönnuður og trúboði, til Malaví og vildi hann að öllum þrælaviðskiptum yrði hætt.

Á eftir honum komu svo breskir trúboðar, sem boðuðu kristna trú og árið 1891 varð Malaví að breskri nýlendu. Bretar skýrðu landið Nyasaland en Nyasa þýðir stöðuvatn á Yao-máli. Þegar landið fékk sjálfstæði árið 1964 fékk það nafnið Malaví. Með tilkomu sjálfstæðis leið konungsveldið undir lok og einsflokksríki, með Hastings Banda sem forseta, varð til. Íhaldssamir stjórnarhættir Banda mættu mikilli andstöðu. Árið 1971 var hann skipaður forseti landsins til æviloka. Við það urðu mótmælin í landinu háværari og árið 1992 fékk fólkið loks að kjósa um hvort taka ætti upp lýðræðislegt stjórnkerfi eða halda áfram með einsflokkskerfið. Lýðræðislegt stjórnkerfi hlaut mikinn meirihluta atkvæða og voru því haldnar almennar kosningar tveimur árum síðar. Þá kaus fólkið sé nýjan forseta, Bakili Muluzi.

Vistfræðileg fótspor

0,5

jarðarkúlur Malaví

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Malaví, þá þyrftum við 0,5 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og stjórnmál

Núverandi forseti Malaví, Bingu wa Mutharika, vann umdeildar forsestakosningar árið 2004. Hann klauf sig frá flokki forvera síns og stofnaði nýjan flokk að nafni Democratic Progressive Party, eða Lýðræðislegi framfaraflokkurinn. Hann situr nú sitt annað kjörtímabil sem forseti Malaví, en helstu markmið hans eru að vinna að efnahagslegum framförum og að berjast gegn spillingunni sem hafði aukist í valdatíð Banda. Síðan að hann tók við embætti hafa margir stjórnmálamenn verið handteknir og ákærðir fyrir spillingu. Árið 2009 var fyrrverandi forseti landsins, Bakili Muluzi, ákærður fyrir meira en áttatíu spillingartilvik.

Meðallífslíkur í Malaví eru 52 ár fyrir karla og 54 ár fyrir konur, en barnadauði er einnig mikill. Ástæður þess eru margvíslegar, svo sem einhæft mataræði og takmarkaður aðgangur að heilbrigðisþjónustu. Mörg börn eru munaðarlaus, en helsta ástæða þess er alnæmi. Þrátt fyrir að vinna barna sé bönnuð með lögum vinna mörg börn í landbúnaði.

Lífskjör

152 / 169

HDI-lífskjör Malaví

Malaví er númer 152 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Hagkerfi og viðskipti

Eftir að lýðræði komst á hefur efnahagskerfið einnig verið endurbætt. Mikið hefur dregið úr umfangsmiklu eignarhaldi ríkisins og miklum afskiptum þess af atvinnulífi í landinu. Í valdatíð Mutharika hefur uppgangur í efnahagslífinu náð nýjum hæðum. Matvælaframleiðsla landsins hefur farið fram úr þörfum og hefur útflutningur aukist umtalsvert, þökk sé niðurgreiðslukerfi forsetans á sáðkorni og áburði.

Malaví er fyrst og fremst landbúnaðarland og eitt af fáum löndum Afríku sem er sjálfbært hvað varðar matvælaframleiðslu. Atvinnulífið, og þar með efnahagslífið, er samt sem áður viðkvæmt fyrir loftlagsbreytingum, brottfalli vinnuafls og verðsveiflum á útflutningsvörum. Ræktun tóbaks skapar meira en helming af útflutningstekjum landsins. Aðrar útflutningsvörur eru sykur, te og kaffi. Malavívatnið gefur þjóðinni umtalsverð fiskimið og laðar að sér ferðamenn.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Malaví fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir