Marokkó

Landafræði

Marokkó er eina landið í Afríku sem er staðsett bæði við Miðjarðarhaf og Atlantshaf. Norðan Marokkó liggur hið mikilvæga Gíbraltarsund, sem tengir höfin tvö við hvert annað. Marokkó er fjalllendi þar sem Atlasfjöllin teygja sig um allt landið. Stór hluti íbúa býr norðan við þessi fjöll. Sunnan við fjöllin finnum við strjálbýla Sahara eyðimörkina. Lengra suður er einnig umdeilda svæðið í Vestur-Sahara, sem hefur verið hernumið af Marokkó síðan 1975.

Í Marokkó er hlýtt og temprað loftslag meðfram ströndinni en í fjöllunum er loftslag við landið með köldum vetrum og heitum sumrum. Meðal umhverfisvandamála eru þurrkar, vatnsskortur og jarðvegseyðing stór áskorun, auk mengunar frá iðnaðarstarfsemi.

Saga

Saga Marokkó nær u.þ.b. 400.000 ár hafa fundist gamlar steingervingar af forfeðrum manna frá þeim tíma. Berbarar (kalla sig sjálfir Imazighen) eru taldir vera frumbyggjar landsins, sem settust að á svæðinu fyrir meira en 5.000 árum. Um árið 700 var allt Norður-Afríkusvæðið lagt undir sig af arabískum múslimum sem settu svæðið undir kalífadæmið sitt.

Áhugi evrópskra stórvelda á Marokkó hófst á 15. öld og Portúgal og Spánn hertóku nokkrar borgir við Atlantshafsströndina til að stjórna viðskiptum á sjó. Marokkó var engu að síður áfram sjálfstætt súltanaríki. Landinu hefur verið stjórnað af arabíska Alawi ættinni síðan á 17. öld, sem á að rekja rætur sínar aftur til Múhameðs spámanns.

Sífellt sterkara Frakkland ógnaði landinu fram yfir 19. öld. Árið 1912 gerðu sultaninn og Frakkland með sér samkomulag sem gerði hluta Marokkó að frönsku verndarríki þar sem konungurinn dvaldi. Þjóðernishreyfing varð til á þriðja áratugnum, en Marokkó varð ekki sjálfstætt konungsríki fyrr en 1956. Árið 1975 hertók Marokkó svæðið sem kallast Vestur-Sahara og hefur síðan verið á móti sjálfstæði spænsku nýlendunnar fyrrverandi.

Samfélag og pólitík

Samkvæmt stjórnarskránni er Marokkó stjórnskipulegt konungsveldi þar sem pólitísku valdi á að deila milli konungsins og kjörins tveggja fulltrúa þings. Landið er í dag talið tiltölulega lýðræðislegt samfélag, með nokkrum flokkum og kosningum. Þrátt fyrir að kjörnir fulltrúar sitji í ríkisstjórn er vald þeirra til að móta stefnu mjög takmarkað af konungi. Hann ákveður innanlands- og utanríkisstefnu og stjórnar hernum og leyniþjónustunni.

Árið 2011 á arabíska vorinu voru mótmæli með kröfum um lýðræði á ýmsum stöðum í Marokkó. Auk þess mótmælti fólk takmörkuðum borgararéttindum, víðtækri spillingu, efnahagslegum áskorunum og vaxandi félagslegri sundrungu. Í kjölfarið voru gerðar umbætur og samþykktar breytingar á stjórnarskrá sem færðu þingi aðeins meira vald á kostnað konungs.

Marokkó er fátækt land miðað við restina af arabaheiminum. Stéttamunurinn er mjög mikill á meðan konungurinn er einn ríkasti maður heims. Í Marokkó er nútímalegt menntakerfi með skólaskyldu fyrir aldurshópinn 7 til 13 ára. Aftur á móti fara ekki öll börn í skóla og ólæsi er mikið.

Utanríkisstefna Marokkó einkennist af átökum við Vestur-Sahara og þjóðernishreyfinguna Polisario. Átökin hafa leitt til einangrunar að hluta frá fjölda ríkja í Afríku og Miðausturlöndum. Marokkó hefur jafnan góð samskipti við Vesturlönd og náið samstarf við ESB.

Efnahagur og viðskipti

Marokkó hagkerfi er stöðugt, en með litlum vexti. Landið hefur gert umbætur, meðal annars til að skapa ný störf. Sérstaklega í borgunum er atvinnuleysi stórt efnahagslegt og félagslegt vandamál.

Mikilvægar atvinnugreinar fyrir efnahag Marokkó eru landbúnaður, námuvinnsla, fiskveiðar, ferðaþjónusta og vefnaðarvörur. Vegna þess að landbúnaður er stór hluti hagkerfisins er Marokkó háð mikilli úrkomu. Námuvinnsla felst aðallega í vinnslu fosfata og Marokkó er einn stærsti útflytjandi fosfata í heiminum.

Þjónustugeirinn stendur fyrir helmingi landsframleiðslunnar og er sérstaklega mikilvægur í borgum og stöðum sem ferðamenn heimsækja oft. Auk þess eru gjaldeyristilfærslur (greiðslur) frá Marokkóbúum til útlanda mikilvægar tekjulindir.