Mið-Afríkulýðveldið

Landafræði

Mið-Afríkulýðveldið samanstendur að mestu leyti af hásléttu, á fjallalengju í um 600-900 metra hæð sem liggur á milli Kongó og Tsjad. Hálendið myndar vatnaskil á milli þriggja mikilvægustu vatnaleiða í Afríku: Kongófljóts, Tsjadvatns og Nílarfljóts. Áin Chari rennur með þverár sínar í norður, Oubanui í suður. Bongofjöllin í norðaustri eru allt að 1400 metrar á hæð yfir sjávarmáli. Savanna (graslendi) nær yfir mest allt landið. Meðfram ánum vaxa mjó skógarbelti og í suðurhluta landsins er suðrænn regnskógur. Næstum helmingur landsins er skógi vaxinn. Umhverfisvandamál í Mið-Afríkulýðveldinu eru meðal annars að vatnið er ekki drekkanlegt. Veiðiþjófar hafa gert það að verkum að landið hefur misst orðspor sitt fyrir að hafa ósnerta náttúru og villt dýralíf. Einnig er eyðimerkurmyndun og eyðing skóga í nokkrum landshlutum. 

Saga

Niðurstöður sýna að fólk hefur búið í landinu í yfir 8000 ár. Frumbyggjar landsins eru babinga, pygméfólk. Frá því um 1000 f.Kr. byrjuðu aðrir þjóðernishópar að setjast að. Landið var einangrað þar til um 1600 og upp úr 1800 komu arabískir kaupmenn. Á sama tíma hófst þrælasala, sem nokkur Afríkuríki voru hluti af. Eftir að hafa lagt undir sig strandsvæðin fékk Frakkland í lok 19.aldar áhuga á innri landshlutum Afríku. Lögðu þeir því undir sig Kongó og Mið-Afríkulýðveldið. Nauðungarvinna á plantekrum, nauðungaflutningar og grimmar refsiaðferðir gegn heimamönnum voru algengar í þessum hluta Afríku. Andstaða við hernámið og endurteknar uppreisnir var refsað harkalega fyrir. Eftir seinni heimsstyrjöldina gerðu ný lög í Frakklandi það að verkum að Barthélemy Boganda varð fyrsti Mið-Afríkubúinn sem var kosinn á franska þingið. Hann stofnaði einnig fyrsta flokk landsins, Mouvement d'évolution sociale de l'Afrique noire (MESAN), sem vann fyrstu almennu kosningarnar í landinu árið 1957. Mið-Afríkulýðveldið hlaut sjálfstæði árið 1960. Árið 1966 komst ofurstinn Bokassa til valda í valdaráni. Hann lýsti sig keisara árið 1977. Eftir nokkur ár öðlaðist landið aftur lýðveldi þegar stjórnarandstaðan umturnaði honum. Ný stjórnarskrá með fjölflokkastjórn var samþykkt árið 1981. 

Samfélag og stjórnmál

Allar götur síðan þá hafa tilraunir til að innleiða lýðræði og fjölflokkakerfi ítrekað verið truflaðar af ofbeldisfullum uppreisnum, valdaráni og her ríkisstjórnar. Stjórnmál landsins einkennast af spennu milli þjóðernishópa og átaka milli ólíkra svæða. Í gegnum tíðina hafa pólitísk völd verið hjá íbúum í suðri en Savannafólk í norðri hefur styrkt stöðu sína smám saman. Samkvæmt stjórnarskránni frá 2004 hefur forsetinn mikið vald, bæði sem þjóðhöfðingi og æðsti yfirmaður heraflans. Forsetinn er formlega kjörinn í beinni kosningu og getur aðeins setið tvö kjörtímabil. François Bozizé náði hins vegar völdum í valdaráni árið 2003. Eftir síðustu kosningar árið 2011 hefur verið mikil óánægja, sem leiddi til þess að uppreisnarhópur Séléka gerði árásir í desember 2012. Eftir misheppnaðar friðarviðræður við Bozizé forseta framdi Séléka valdarán í mars 2013 og var í kjölfarið sett ný bráðabirgðaríkisstjórn. Áætlað er að nýjar kosningar verði haldnar eigi síður en árið 2016. SÞ og önnur alþjóðleg samtök hafa þó nokkrum sinnum reynt að koma á vopnahléi og styðja við þróun í landinu. Í kjölfar margra ára pólitísks óstöðugleika telst landið í dag sem mislukkað ríki, þar sem ríkisstjórnin hefur litla stjórn. Ríkið getur ekki boðið íbúum landsins upp á grunnþjónustu, svo sem persónulegt öryggi. Í landinu er mikið af fólki á flótta frá heimilum sínum vegna ofbeldis og margir hafa einnig flúið til nágrannalanda. 

Hagkerfi og viðskipti

Mið-Afríkulýðveldið hefur mikið af náttúruauðlindum, sérstaklega skógum, demöntum, gulli og úran. Staða landsins, léleg þróun í uppbyggingu og pólitísk og efnahagsleg óstjórn hefur hins vegar valdið því að landið er eitt af minnst þróuðustu ríkjum Afríku. Landið þénar að vísu góðan pening á námuvinnslu, sérstaklega demöntum en það kemur íbúum landsins ekki til góða. Um 80% íbúanna starfar við landbúnað, skógrækt og við fiskveiðar. Flestir stunda sjálfþurftarbúskap og smásölu innanbæjar. Mið-Afríkulýðveldið hefur vanþróað samgöngukerfi og eru stórir hlutar landsins óaðgengilegir. Þetta þýðir að erfitt er að móta efnahagslega þróun. Landið hefur enga strandlengju og vöruflutningar sjóleiðis fara aðallega í gegnum Kongó. Þar með hafa óeirðirnar þar áhrif á viðskiptin. Frakkland er helsta viðskiptalandið og veitir einnig verulega fjárhagsaðstoð. Árið 2010 byrjaði ríkisstjórnin að fá betri stjórn á efnahag landsins. Leiddi það til þess að fleiri vildu veita landinu fjárhagsaðstoð.

Mið-Afríkulýðveldið er í 185.sæti á lífskjaralista Sameinuðu þjóðanna.