Fáni

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg: Mogadishu
Þjóðernishópar: Sómalar 85%, bantú og arabar 15%
Túngumál: Sómalska, arabíska, ítalska, enska
Trúarbrögð: Súnnímúslímar
Stjórnarform: BRÁÐABIRGÐASTJÓRN - Þingbundið ríkjasamband
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa: 1 364 PPP$

Landafræði

Sómalía hefur lengstu strandlengju af löndum í Afríku. Stór hluti landsins er þurrar sléttur. Loftslagið er þurrt með óreglulegri úrkomu og miklum þurrkum. Frjósömu og ræktanlegu svæðin eru í sunnanverðu landinu. Eyðing skóga og ofbeit eru alvarleg umhverfisvandamál, sem gera lífsskilyrði margra bænda erfið. Tsunami-flóðbylgjan, sem skall á Indlandsströnd árið 2004, lenti einnig á Sómalíu og 300 manns misstu lífið. Skortur á hreinu vatni er einnig mikið heilsufarslegt vandamál.

Saga

Sómalar hafa búið í Sómalíu í yfir 2500 ár. Frá því á tíundu öld, þegar höfuðborgin Mogadishu varð til, hafa íbúar landsins að mestu verið múslímar. Átök eru á milli íbúa landsins vegna skiptingar þeirra í sex aðskilda ættbálka: Darod, Dir, Digili, Ishak, Hawiya og Rahanwin. Undir þessum ættbálkum er svo fjöldi undirflokka sem er síðan aftur skipt upp í hundruð smáflokka. Ættbálkakerfið í Sómalíu einkennist af valdabaráttu og ofbeldisfullum átökum. Á nýlendutímanum var Sómalía bæði undir breskri og franskri stjórn. Árið 1977 fór Sómalía í stríð á móti Eþíópíu og reyndi að ná til baka Ogaden-héraði sem fyrir nýlendutímann var hluti af sómölsku yfirráðasvæði. Sómalía varð sjálfstætt ríki árið 1960 og litlu seinna tók Siad Barre völdin í valdaráni studdu af Sovétríkjunum. Árið 1991 var einræðisherranum Barre steypt af stóli og út braust borgarastyrjöld á milli nokkurra ættbálka. Sama ár lýsti norðvesturhluti landsins, Sómalíland, yfir sjálfstæði sínu. Árið 1998 fylgdi norðausturhluti landsins, Puntland, í kjölfarið og lýsti yfir sjálfstæði. Suðurhluta landsins er stjórnað af ólíkum hópum erkifjenda.

Vistfræðileg fótspor

6

0,6

jarðarkúlur Sómalía

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Sómalía, þá þyrftum við 0,6 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og stjórnmál

Ofbeldi og lögleysa hefur ríkt í Sómalíu frá því að Siad Barre var steypt af stóli árið 1991. Í dag er ekki starfandi ríkisstjórn, lögreglulið eða réttarkerfi í landinu. Íbúar landsins eru háðir ættbálkakerfinu og meira eða minna opinberu, íslömsku dómstólakerfi um verndun. Stig verndunar fer eftir stærð og styrk ættbálksins. Umbreytingaríkisstjórn sem komið var á í Kenía árið 2004 hefur tiltölulega lítil völd. Múslímska samsteypustjórnin ICU (Islamic Courts Union) tók árið 2006 völd í stórum hluta suður Sómalíu, þar með talið höfuðborginni Mogadishu. ICU vonaðist meðal annars til þess að innleiða múslímsk sjaríalög í landinu. Í byrjun árs 2007 tók herlið ríkisstjórnarinnar, ásamt eþíópísku herliði, svæðið til baka frá ICU. Meðlimir ICU hafa síðan skipst í ólíkar fylkingar. ICU hafa meðal annars lýst yfir heilögu stríði gegn Eþíópíu og hafa verið ásakaðir, af Bandaríkjunum, um að vera í samstarfi við al-Qaida – ICU neitar þessu.

Hagkerfi og viðskipti

Sómalískt hagkerfi einkennist mjög af pólitískum aðstæðum í landinu og skorti á uppbyggingu grunngerðar samfélagsins. Landbúnaður í formi húsdýrahalds er atvinna stærsta hluta íbúanna og koma útflutningstekjur að mestu leyti frá nautgriparækt. Undanfarið hafa tekjur af nautgripaviðskiptum lækkað vegna þess að mörg Persaflóaríki hafa bannað innflutning á sómölsku nautakjöti. Ástæðan er að óttast er að nautgripirnir geti verið smitaðir af sjúkdómi sem kenndur er við Afríkusigdalinn, sem getur smitast frá dýrum til manna. Sómalskt hagkerfi er háð peningasendingum frá Sómölum sem búa í öðrum löndum. Árlega millifæra brottfluttir Sómalar um það bil 12 milljónir dollara til ættingja í heimalandinu. Þrátt fyrir skort á miðstýringu er vöxtur innan ýmissa greina atvinnulífsins. Samt sem áður eru litlar líkur á framförum í efnahagskerfinu og aðgangur að þróunaraðstoð erfiður vegna innanríkisátaka í landinu.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Sómalía fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir

Atvinna

Atvinnuleysi

Hlutfall þeirra sem geta unnið en hafa ekki vinnu.

0 0 10 10 10 10 10 10 10 10

2,0

af hverjum 10 sem geta unnið eru atvinnulausir Sómalía

Atvinnuleysi

Fátækt

Verg landsframleiðsla (VLF) á mann

Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti

1

1 364

VLF á hvern íbúa, sett fram í PPP-dollurum Sómalía

Tölfræði um VLF í PPP

Lífskjör

7

169 / 169

HDI-lífskjör Sómalía

Sómalía er númer 169 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Hungur

Hlutfall íbúa sem eru vannærðir

0 0 0 0 0 0 10 10 10 10

6,0

Hlutfall vannærðra íbúa Sómalía

Tölfræði - vannæring

Heilsa

Drykkjarvatn

Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni

Tölfræði um drykkjarvatn

Bóluefni

Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum

10 10 10 10 6 0 0 0 0 0

4,6

af hverjum 10 börnum eru bólusett fyrir mislingum Sómalía

Tölfræði um bólusetningar gegn mislingum

Jafnrétti

Kynjamismunun

Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.

GII - vísitala um kynjamismunun

Loftslag

Vistfræðileg fótspor

6

0,6

jarðarkúlur Sómalía

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Sómalía, þá þyrftum við 0,6 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

CO2-losun

Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar

0

0,04

fjöldi tonna af koltvísýringi sem hver íbúi losar Sómalía

Tölfræði um losun koltvísýrings á íbúa

Mannfjöldi

Íbúar

18 143 378

Fólksfjöldi Sómalía

Fólksfjöldi

Fæðingartíðni

Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast

10 10 10 10 10 10 1

6,1

Fæðingartíðni Sómalía

Fæðingartíðni

Barnadauði

Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112

112

af hverjum 1000 börnum sem fæðast Sómalía

Barnadauði

Menntun

Læsi og skrifleg færni

Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi

10 10 10 10 1 0 0 0 0 0

4,1

af hverjum 10 íbúum yfir 15 ára eru læs og skrifandi Sómalía

Tölfræði um ólæsi

Kort af Sómalía