Vestur-Kongó

Síðast uppfært: 04.03.2013

Frá sjálfstæði árið 1960 hefur mikill stjórnmálalegur óstöðugleiki einkennt gömlu frönsku nýlenduna, Vestur-Kongó, þó svo að ástandið hafi batnað lítið eitt undanfarin ár.

Mynd: Adobe Stock

Fáni

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg: Brazzaville
Þjóðernishópar: Kongóbúar 48%, sangha 20%, m'bochi 12%, teke 17%, Evrópubúar / aðrir 3%
Túngumál: Franska, lingala, monokutuba, kikongo, fleiri tungumál innfæddra
Trúarbrögð: Kristnir 50%, andatrúarmenn 48%, múslímar 2%
Stjórnarform: Lýðveldi
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa: 3 791 PPP$

Landafræði

Norðausturhluti Vestur-Kongós er aðallega hálendi með þéttum skógi og fjöllum í austri. Kongó-áin rennur um hálendið og myndar landamæri við nágrannalandið Austur-Kongó. Landið hefur stutta strandlengju sem liggur við Atlantshafið. Hitabeltisloftslag er í landinu með heitu og röku veðri allt árið. Landfræðileg lega landsins við miðbaug veldur því að lítill munur er á árstíðum. Hröð og óskipulögð þéttbýlisþróun landsins á sjöunda áratugnum hefur leitt til þess að upp hafa byggst fátækrahverfi, auk þess sem það hefur orsakað mikla loft- og vatnsmengun í stærstu borgunum. Einstæður regnskógur Kongó er í hættu vegna skógareyðingar eftir að ríkisstjórnin einkavæddi timburiðnaðinn. Ólöglegt skógarhögg er sívaxandi vandamál og margar sjaldgæfar dýrategundir í regnskóginum eru í hættu vegna veiðiþjófa.

Saga

Þegar Portúgalar komu að landi í Vestur-Kongó á 15. öld voru þar stór konungsríki með milljónum íbúa. Í fyrstu voru samskipti við íbúa landsins lítil og varkár. Það breyttist þegar Portúgalar gerðu Brasilíu að nýlendu sinni árið 1500 og þurftu á þrælum að halda til að nýta náttúruauðlindir. Portúgalar tóku yfir stjórn konungsríkjanna við ströndina og næstu árhundruð voru meira en 350.000 manns seldir í þrælahald. Frá árinu 1891 var landið nýlenda Frakka og árið 1910 varð allt landið hluti af nýlendunni „Franska miðbaugs-Afríka“. Landið fékk fyrst sjálfstæði árið 1960 og gekk í gegnum róttæka vinstri byltingu árið 1963. Vestur-Kongó var sósíalískt fram til ársins 1992 og voru mörg valdarán framin á þeim tíma. Kosningasigur stjórnarandstöðunnar árið 1992 leiddi til mikils óstöðugleika og pólitísk stjórn landsins lamaðist algjörlega. Átökin á milli stjórnmálaflokkanna þróuðust út í regluleg borgarastríð á árunum 1992–1993 og 1997–1999.

Samfélag og stjórnmál

Samkvæmt stjórnarskránni frá árinu 2002 er Vestur-Kongó lýðveldi. Forsetinn er kjörinn til sjö ára í senn og fer fyrir ríkisstjórninni. Forsetinn hefur mikil völd, getur rofið þingið og boðað til nýrra kosninga. Landið er þó í reynd enn einsflokksríki og sósíalíski verkamannaflokkurinn hefur hreinan meirihluta á þingi. Íbúar landsins hafa ekki aðgang að menntun eða lágmarks heilbrigðisþjónustu og höfuðborgin Brazzaville er í rúst. Íbúar landsins eru af ólíkum ættbálkum og ágreiningur á milli þessara ættbálka stuðlaði að óstöðugleika sem leiddi til borgarastríðs árið 1997. Samsetning stjórnmálaflokkanna mótast mjög af svæða- og ættbálkaskiptingu í landinu. Mikil spilling er í Vestur-Kongó og uppreisnarhópar fara enn ránshendi um suðurhluta landsins. Meira en 150.000 manns eru á flótta í eigin landi, til viðbótar við þúsundir flóttamanna frá nágrannalandinu Austur-Kongó.

Hagkerfi og viðskipti

Undanfarin 30 ár hafa orðið miklar breytingar á efnahag og viðskiptalífi í Vestur-Kongó. Landið hefur þróast frá því að vera háð landbúnaði og skógarhöggi til þess að vera mikilvægur olíuútflytjandi. Nýting á ríkulegum olíuauðlindum landsins var þegar hafin þegar landið fékk sjálfstæði, en hófst ekki af kappi fyrr en á níunda áratugnum. Í dag stendur olíuiðnaðurinn fyrir meira en 50% af vergri landsframleiðslu Vestur-Kongó. Stærstum hluta olíuiðnaðarins er stjórnað af erlendum olíufyrirtækjum og hefur olían ekki leitt til sérlega margra starfa fyrir íbúa Vestur-Kongó, sem búa við fátækt. Aðrar mikilvægar útflutningsvörur eru náttúrugas, timbur, matvæli og ýmis jarðefni. Iðnaðurinn er að mestu leyti í suðurhluta landsins, við höfuðborgina Brazzaville. Norðar í landinu er að mestu unnið við landbúnað og vinnslu jarðefna. Efnahagur landsins fór versnandi meðan á borgarastríðunum 1997–1998 stóð og landið glímir enn við eftirköst átakanna.

Kort